საბერძნეთის შესახებ

Unescos-ს დაცვის ქვეშ იმყოფება საბერძნეთის შემდეგი ძეგლები:

1. აპოლონის ტაძარი ვესესში (კორინთო, ნ-კ პელოპონესი). შესულია სიაში 1986 წლიდან 

ძველი ბერძნული ტაძარი, რომელიც მზისა და მკურნალობის ღმერთს-აპოლონს ეძღვნებოდა , V საუკუნის შუა პერიოდში აშენდა არკადიის ციცაბო მთაზე (პელოპონესი, კორინთო). კორინთული სტილის უძველესი ტაძარი, ხასიათდება როგორც არქაული,ასევე  დორიული არქიტექტურული თავისებურებით.

2. ათენის აკროპოლისი (ქ. ათენი). შესულია სიაში 1987 წლიდან 

აკროპოლისის სატაძრო კომპლექსში შემონახულია კლასიკური ბერძნული პერიოდის ოთხი უდიდესი შედევრი - პართენონი, ერეხტეიონი, ათენას ნიკეს ტაძარი და პროპილეა, რომლებიც მსოფლიო მემკვიდრეობის იდეის სიმბოლოა.

3.  დელფოს არქეოლოგიური ზონა (დელფო, ცენტრალური საბერძნეთი). შესულია სიაში 1987 წლიდან 

აპოლონის ორაკულის საკურთხეველი, რომელიც დელფოში მდებარეობს, ითვლება "დედამიწის ჭიპად". არქეოლოგიური ძეგლი შეიქმნა ძვ.წ. VI საუკუნეში, ეს ადგილი მთელი ძველი სამყაროსთვის რელიგიური ცენტრი და ერთიანობის სიმბოლო იყო .

4. ასკლეპის ტაძარი ეპიდავრში (არგოლიდა, ნ-კ პელოპონესი). შესულია სიაში 1988 წლიდან

ეპიდავრის არქეოლოგიური ძეგლი მდებარეობს პელოპონესის პატარა ხეობაში. ასკლეპიუსის კულტი დაიწყო ჩვენს წელთაღრიცხვამდე მე -6 საუკუნეში, მაგრამ მთავარი ძეგლები, კერძოდ ცნობილი ეპიდავრის თეატრი, რომელიც ბერძნული არქიტექტურის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი შედევრია, აშენდა ძვ.წ. IV საუკუნეში.

გამოჩენილი არქეოლოგიური ობიექტები, რომლებსაც თავიანთი ღმერთებისადმი მიძღვნილი საავადმყოფოები წარმოადგენს, ძველი ბერძნების სამკურნალო კულტის ცენტრია.

5. აგიონ ოროს – ათონი (ნ-კ ქალკიდიკი). შესულია სიაში 1988 წლიდან

ათონი - 1054 წლიდან წარმოადგენს მართლმადიდებლურ სასულიერო ცენტრს, ნახევარკუნძული ჯერ კიდევ დამოუკიდებელია ბიზანტიის ეპოქიდან. მოგეხსენებათ, ქალებს წმინდა მთაზე შესვლის უფლება არ აქვთ. მოქმედმა ოცმა  მონასტერმა (მათში დაახლოებით 1400 ბერი ცხოვრობს), გავლენა მოახდინა ხატწერის სკოლებზე, რაც აისახა მართლმადიდებლური ხელოვნების ისტორიაში.

6. მეტეორა (კალამბაკა, თესალია). შესულია სიაში 1988 წლიდან

მეტეორას კლდეების მწვერვალებზე ბერებმა ააშენეს "ცის სვეტები", რომლებიც ΧΙ საუკუნიდან დღემდე მათი წმინდა სამყოფელია. რენესანსის პერიოდში, მე –15 საუკუნის უკიდურესად მძიმე პირობებში, ბერებმა 24 მონასტერი აღმართეს. XVI საუკუნით დათარიღებული მონასტრების ფრესკები და ხატები პოსტ-ბიზანტიური მხატვრობის განვითარების სტანდარტებს წარმოადგენს.

7. ქალაქ თესალონიკის ადრექრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლები (ქ. სალონიკი, ცენტრალური მაკედონია). შესულია სიაში 1988 წლიდან

• როტონდა
• აქიროპიიტუს ღვთისმშობლის ტაძარი
• წმ. დიმიტრი თესალონიკელის ტაძარი 
• ლატომუს მონასტერი
• წმ. სოფიას ტაძარი
• პანაგია ქალკეონის ტაძარი
• წმ. პანტელეიმონის ეკლესია
• თორმეტ მოციქულთა ტაძარი
• წმ. ნიკოლოზის ეკლესია
• წმ. ეკატერინეს ეკლესია
• ქრისტე პანტოკრატორის ეკლესია
• ვლატადონის მონასტერი
• ილია წინასწარმეტყველის ეკლესია
• ბიზანტიური აბანოები
• ქალაქის ციხე-გალავანი

თესალონიკი, სიდიდით მეორე ქალაქი საბერძნეთში, დაარსდა 315 წელს და გახდა ქრისტიანობის გავრცელების ერთ-ერთი პირველი ცენტრი. ქალაქის ყველაზე მნიშვნელოვან ქრისტიანულ ძეგლებს შორის არის წინაქრისტიანული ტაძრები და სამნავიანი ბაზილიკები. ისინი აშენებულია მე –IV-XV  საუკუნეევში და მათ დიდი გავლენა მოახდინა ბიზანტიურ სამყაროზე. როტონდაში, წმინდა დიმიტრისა და წმინდა დავითის ტაძრებში არსებული მოზაიკები ადრეული ქრისტიანული ხელოვნების უდიდესი შედევრებია.

8. როდოსის შუასაუკუნოვანი ქალაქი (კუნძული როდოსი). შესულია სიაში 1988 წლიდან

1309 წლიდან 1523 წლამდე წმინდა იოანე იერუსალიმელის ორდენის რაინდებმა როდოსი დაიპყრეს და იგი შუა საუკუნეების ციხესიმაგრედ აქციეს. მოგვიანებით ქალაქი იტალიისა და თურქეთის ოკუპაციის ქვეშ აღმოჩნდა. დიდი მაგისტრის სასახლე, საავადმყოფო, რაინდების გზა, ზემო ქალაქი - გოთური პერიოდის ერთ-ერთი ულამაზესი ქალაქის არქიტექტურის მაგალითებია. ქვემო ქალაქში გოთური არქიტექტურა ჰარმონიულად თანაარსებობს მეჩეთებთან, საზოგადოებრივ აბანოებთან და ოსმალეთის იმპერიის სხვა შენობებთან.

9. ძველი ოლიმპიის არქეოლოგიური ძეგლები (ილია, ნ-კ პელოპონესი). შესულია სიაში 1989 წლიდან

არქეოლოგიური ადგილი ძველ ოლიმპიაში, პელოპონესის ნახევარკუნძულზე, დასახლებული იყო პრეისტორიული დროიდან. X საუკუნეში, ოლიმპია გახდა ზევსის თაყვანისცემის ცენტრი. ძეგლი ალტის - ღმერთების სავანე, შეიცავს ძველი ბერძნული სამყაროს მნიშვნელოვან შედევრებს. ტაძრების გარდა, აქ ნაპოვნია ოლიმპიური თამაშებისთვის აშენებული ყველა სპორტული ობიექტი, რომლებიც დაიბადა და იმართებოდა ოლიმპიაში ძვ. წ. 776 წლიდან ყოველ ოთხ წელიწადში ერთხელ.

10. არქეოლოგიური ძეგლი მიტრას (ლაკონია, ნ-კ პელოპონესი). შესულია სიაში 1989 წლიდან

მორეას სასწაული - მისტრა - 1249 წელს აქაიას მეფემ, ვილჰელმ ვილარდუინმა, ციხესიმაგრე აღმართა. იგი განაახლეს ბიზანტიელებმა და მოგვიანებით კი  თურქებმა და ვენეციელებმა დაიპყრეს. დამპყრობლებმა ქალაქი მიატოვეს 1832 წელს. შეინარჩუნდა შუა საუკუნეების საოცარი ნანგრევები საოცრად ლამაზ ადგილას.

11. დელოსის არქეოლოგიური ძეგლი (კუნძული დელოსი). შესულია სიაში 1990 წლიდან

ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, კიკლადების ამ პატარა კუნძულზე მშვენიერი გარეგნობის მქონე აპოლონი დაიბადა. აპოლონის საკურთხეველმა მოიზიდა მომლოცველები მთელი საბერძნეთიდან, რის გამოც დელოსი აყვავებულ სავაჭრო პორტად იქცა. კუნძულმა შემოინახა "ეგეოსის" სამყაროს კულტურებისა და ცივილიზაციების გავლენის არქიტექტურული მაგალითები, ძვ.წ. III ათასწლეულიდან ქრისტიანული ხანის დასაწყისამდე. დელოსის არქეოლოგიური ზონის ტერიტორია, რომელმაც შემოინახა ანტიკური დროის ხმელთაშუაზღვის მსხვილი პორტის სახე, განსაკუთრებით ფართო და მდიდარია.

12. მონასტერი დაფნი (ატიკა), მონასტერი ისიუ ლუკა (ფოკიდა), ნეა მონი კუნძულ ქიოსზე (კუნძული ქიოსი) შესულია სიაში 1990 წლიდან

მონასტრებს შორის მნიშვნელოვანი მანძილის მიუხედავად - პირველი მდებარეობს ატიკაში, მეორე - ფოკიდაში, ხოლო მესამე - ეგეოსის ზღვაში კ. ქიოსზე, ეს სამი მონასტერი ერთსა და იმავე ტიპოლოგიურ სერიას ეკუთვნის. ტაძრები აშენდა დიდი გუმბათით, რომელიც მცირე ზომის თაღებს უჭირავს და იქმნება რვაკუთხა სივრცე; გაფორმებულია ფერადი მოზაიკით ოქროს ფონზე და მოპირკეთებულია ფერადი მარმარილოთი.

13. არქეოლოგიური ზონა ირეონი კუნძულ სამოსზე (კ. სამოსი). შესულია სიაში 1992 წლიდან

ძვ. წ. III ათასწლეულიდან მრავალი ცივილიზაცია ცხოვრობდა ეგეოსის ზღვის ამ პატარა კუნძულზე, რომელიც მდებარეობს მცირე აზიის მახლობლად. საინტერესოა ქალაქი პითაგორეონის ნანგრევები, უძველესი პორტი ბერძნული და რომაული ძეგლებით, შთამბეჭდავი აკვედუკებით, ასევე ჰერას ტაძარი.

14. ქალაქ ეგეს არქეოლოგიური ზონა ვერგინაში (ქალაქი ვერგინა). შესულია სიაში 1996 წლიდან

ჩრდილოეთ საბერძნეთში, ვერგინას მახლობლად,  ΧΙΧ საუკუნეში აღმოაჩინეს მაკედონიის ძველი სამეფოს პირველი დედაქალაქი ეგესი. ძეგლებს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია მოზაიკითა და ფრესკებით გაფორმებული სასახლე, და ნეკროპოლი, რომლის ზოგიერთი სამარხი ძვ.წ. XI საუკუნით თარიღდება. დიდ ტუმბაში ერთ-ერთი სამეფო საფლავი ეკუთვნის ფილიპე II- ს, რომელმაც დაიპყრო ყველა ბერძნული ქალაქი-სახელმწიფო და გაუხსნა გზა თავის განთქმულ ვაჟს ალექსანდრე დიდს ელინისტური სამყაროს გასავრცელებლად.

15.  მიკენებისა და ტირინფას არქეოლოგიური ზონა (ქალაქი არგოლიდა, ნ-კ პელოპონესი). შესულია სიაში 1999 წლიდან

მიკენებისა და ტირინფის არქეოლოგიური ზონები არის მიკენური ცივილიზაციის ორი მსხვილი ქალაქის დიდებული ძეგლი, რომლებიც აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვაში დომინირებდნენ ძვ.წ. XV საუკუნიდან XII საუკუნემდე და მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ ბერძნული კლასიკური კულტურის განვითარებაში. ეს ორი ქალაქი ასოცირდება ჰომეროსის ეპოსთან "ილიადა" და "ოდისეა", რომელიც კვლავ ფასდაუდებელ გავლენას ახდენს ევროპულ ხელოვნებასა და ლიტერატურაზე.

16. ისტორიული ცენტრი წმ. იოანე თეოლოგოსის (ღვთისმეტყველი) მონასტრით და  აპოკალიპსისის გამოქვაბული კუნძულ პატმოსზე  (კ. პატმოსი).  შესულია სიაში 1999 წლიდან

არქიპელაგ დოდეკანესის კუნძული პატმოსი იმითაა ცნობილი,რომ სწორედ აქ იოანე ღვთისმეტყველმა დაწერა სახარება და აპოკალიფსისი. მე -20 საუკუნის ბოლოს კუნძულზე აღმოაჩინეს მონასტერი, რომელიც  იესოს "საყვარელ მოწაფის" სახელობის იყო.. მას შემდეგ, იგი ბერძნული მართლმადიდებლობის შესწავლისა და მომლოცველების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ადგილია. კუნძულის უძველესი ცენტრი - ქორა, ასოცირდება სამონასტრო კომპლექსთან, მოიცავს რელიგიურ და ტრადიციულ შენობებს.

17. კერკირას ძველი ქალაქი (კუნძული კორფუ). შესულია სიაში 2007 წლიდან

კერკირას ძველი ქალაქი ორი ციხე-სიმაგრით (ახალი და ძველი), ისევე როგორც არქიტექტურის უნიკალური ნიმუშები, რომლებიც სხვადასხვა დროს სხვადასხვა კულტურის გავლენის ქვეშ მოექცა, მდებარეობს ადრიატიკის ზღვის შესასვლელთან და დასახლებულია ჯერ კიდე ღრმა ანტიკური დროიდან. სტრატეგიული მდებარეობის გამო, კერკირა გახდა მნიშვნელოვანი პორტი, რომელიც კუნძულს იცავდა განმეორებითი ალყებისა და ოკუპაციისგან და ითვლება ხმელთაშუა ზღვის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან გამაგრებულ ქალაქად.

საბერძნეთის კულტურული ძეგლების გარდა, რომლებიც უკვე შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში, ამ კატალოგში შეყვანის ოფიციალური კანდიდატებია ქვეყნის სხვა მნიშვნელოვანი ღირსშესანიშნაობები:

• კნოსოსის სასახლე,
• კ. სპინალონგა
• კ. კრეტას ვენეციური ციხე-გამაგრებები
• ოლიმპო
• ნიკოპოლი
• უძველი ფილიპების გათხრები
• ძველი ლავრიონი
• პრესპა (დიდი და პატარა პრესპა)
• ეროვნული პარკი დადიას- ლევკიმი - სუფლი
• სამარიის ხეობა

საბერძნეთის ზემოხსენებული ძეგლები და ღირსშესანიშნაობები პირდაპირ კავშირშია არა მხოლოდ ევროპულ და ბერძნულ, არამედ მთელ მსოფლიო ისტორიის  მნიშვნელოვან ეტაპებთან. ამგვარად ისინი კაცობრიობის საერთო მემკვიდრეობის ნაწილია, რომლის შენარჩუნებაც პლანეტის თითოეული მკვიდრის მოვალეობაა.

აღსანიშნავია, რომ ხმელთაშუაზღვის დიეტა, მათ შორის ცნობილი "ბერძნული სალათი", შეტანილია იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სიაში.